Bir Haftasonu Kaçamağı: Mardin [2020]

Yazının ve fotoğrafların tüm hakkı saklı olup, zaman damgası ile tescillenmiştir. Kopya-alıntı yapılamaz.

Dünyada bazı şehirleri yaradan farklı yaratmış. O şehirler kendine kadim kelimesinin hamisi olmuş. Medine, Kudüs, El Halil, Urfa ve Mardin, atmosferiyle imtiyazlı kentlerden. Haftasonu Mardin’e yapacağınız gezinizde 48 saatte nerede ne yapılır yolculuğa çıkalım.

Öncelikle, geldiğiniz coğrafyanın dili, yemeği, mimarisi kadar müziği ve dansı da ayrı bir zenginlik. O yüzden yolculuğunuz sırasında telefonunuzdan Mardin yöresine ait Reyhani türü şarkılarla devam etmenizi şiddetle öneririz.

Mardin’e nasıl gidilir?

Türkiye’nin bir çok şehrinden direkt uçak seferi bulunmaktadır. Şanlıurfa ile Mardin şehir merkezleri yaklaşık 1,5 saat; Diyarbakır ile Mardin arası yaklaşık 1,5 saate ulaşılmaktadır. Şanlıurfa ve Diyarbakır’a yapacağınız ziyaretlerde Mardin’i görebilirsiniz.

Mardin’de nerede kalınır?

Mardin’de eski taş evlerin olduğu, köşk-konak biçimdeki oteller mevcut. Eski Mardin içindeki bu yerlerde konaklayabilirsiniz. Yeni Mardin tarafında da bir çok otel bulunmaktadır. Ayrıca, Mardin Artuk Öğretmenevi’de bütçe dostu bir başka alternatif olarak düşünebilirsiniz.

Mardin’de ulaşım nasıl?

Seyahatimiz sırasında araç kiralandığı için toplu taşıma kullanmadık. Midyat ve civar yerlere gitmek isterseniz minibüs bulabilirsiniz. Mardin ile Midyat arası 65 kilometre/tek yön.

Mardin ne demek? Mardin kelimesinin anlamı nedir?

Mardin’in bulunduğu yerde yaşayan Marde halkından geldiği, o bölgedeki kralın oğlunun adının Mardin olduğu ve oğlunun hastalanması üzerine havası ve suyu iyi olan Batı Kalesi’ne gönderilmiş. Mardin’in şifayı bulduğu yere Mardin isminde bir şehir kurulduğu rivayet edilir.

İkinci rivayet ise Süryanice mukkades anlamına gelen Mara kelimesinden geldiğine inanılır. Bizans döneminde Mardie dediği, Arapların ise Maridin olarak söylediği,  Selçuklular gelince Mardin halini almıştır.

Mardin halkları kimlerdir?

Mardin’de bugün farklı dinlerden etnik çeşitliliğin devam ettiğine şahit olacaksınız. Süryani, Arap, Ezidi, Kürt halkları bugün barış içinde bir arada yaşamaktadır. Şehirde Türkçe kadar Kürtçe, Arapça ve Süryanice etnik ve bir o kadar ana dil olarak kullanılmaktadır. Midyat’taki Midyat Mağaraları’nda bir rehber bize eşlik etti. Ezidileri anınca, halen Ezidilerin burada yaşayıp yaşamadığını sorduk. Halen Midyat’ta var olduklarını, hatta içlerinden biri söyledi, ve yavaş yavaş Türkiye’den Avustralya’ya göç ettiklerini iletti. Bu durum karşısında üzüldüm. Bir insan, günümüz şartlarında ne yazık ki, dini nedenlerden dolayı, doğduğu büyüdüğü toprakları terketmek durumunda kalabiliyor. Gerçekten kültürel zenginliğimizi kaybediyoruz.

Benim daha önce bildiğim Süryani nufüs bugün İsveç’te kurulu düzene geçtikleri. 25 Bin Süryani’ye ev sahipliği yapan İsveç’in Södertalije kenti bugün küçük Midyat olarak anılıyor. 

Süryani asıllı sanatçı Josef Özer de bugün İsveç’te yaşıyor. Hatta, köklerine sahip çıkıyor. Josef’in son albüm çalışması “Origin” isimli albümündeki tüm şarkıları Süryanice seslendirdi. Albümü özellikle dinlemenizi tavsiye ederim. Mardin seyahatinizde de size yol arkadaşlığı yapacak. Ayrıca, Syrianska FC ve Asiyriska FF futbol kulüpleri İsveç birinci ligte yer alıyor. Futbolcu Jimmy Durmaz Midyat-Süryani asıllı İsveç vatandaşıdır.

Mardin demişken es geçemeceğim bazı isimler daha var. Bunlardan biri milli gururumuz Nobel ödüllü Aziz Sancar, ünlü hekim Murat Dilmener de Mardin doğumludur. Ses sanatçısı Murat Kurşun bugün Mardin’in yetiştirdiği diğer bir isim, albümlerinde Arapça’ya yer vermektedir.

 Mardin’de ne yenir?

Mumbar : ilk kez Mumbar’ı Mardin’de denedim. Gerçekten güzeldi.

İşkembe dolması - kibe : farklı bir yemek ama gitmişken deneyin.

Midye : Mardin’de deniz yok, midye ne arar?! Diye şaşırabilirsiniz benim gibi. Gitmeden önce bir midye sever olduğumdan Mardin midyesinin methini duymuştum. Eveti Mardin’in midyesi var ve meşhur. Sadece bir yerde denedim, çok da beklediğim gibi değildi. Zamanınız bolsa siz her bulduğunuz yerde benim için de deneyin. Yorumlarınızı ve tavsiyelerinizi de buraya yazalım. Instagram’dan ulaşın.

Irok : kızartılmış içli köfte. Yediğim yerde içinde ceviz, fıstık falan koymamışlardı. İçindeki baharatlarla da güzeldi ama benim Pıno ve Ebro ustaların içli köftelerini kimse geçemez. (bir ara Maho vardı, Sultanahmet’e ben çocukken Ramazan’da gelir, sadece içli köfte satardı. Şimdi Maho’nun çırakları Pıno ve Ebro ustaların içli köfteleri beni benden alıyor- çıtamı yükselttiler). Şimdi nerede bu Pıno ve Ebro ustalar derseniz, buyrun bir ara sizi evimizde ağırlayalım J

İkbebet : haşlanmış içli köfte – daha önce dostlarımız sayesinde yediğim –gerçekten güzeldi.

Sıkma : küçük bulgur köftelerinin üstüne yoğurt ve domatesli sarımsak sosuyla hazırlanan bir yemek. Ben Mardin’de yemedim, daha öncesinde dostlarımız sayesinde yemiştim. Adının sıkma olduğunu söylemişlerdi.

Deneyemediğim ama aklınızda olsun dediğim Mardin yemekleri:

Kaburga dolması

Lebeniye : yoğurtlu etli bir çorba. İçinde nohut var.

Hımmısiye : nohut yemeği

Sembusa : üstü kapalı lahmacun ama kokusu size biraz farklı gelecek. İçinde tarçın var.

Mardin’de gezilecek yerler

Eski Mardin şehir merkezi

İlk gün ziyaretinizi eski taş evlerin olduğu Mardin tarafına yapacağınızı düşünerek ilerliyoruz.

Kasımiye Medresesi

Zinciriye Medresesi

Ulu Cami

Seyr-i Mardin

Mardin Gümüşçüler Çarşısı

Kırklar Kilisesi

Kültür Sokağı

İkinci gününüz Mardin’den 65 kilometre uzaktaki Midyat ile başlasın.

Midyat ismi nereden geliyor?

Asur’lular buraya Yatuların ülkesi Matiatu demişler. Asurluların bu ülkesi bugünkü Midyat ismine kavuşuyor.

 Midyat'ta görülmesi gereken yerler

Mor Gabriel Manastırı (Deyr-ul Umur)

Manastır biraz kentin dışında- 18 kilometre uzakta-. Haliyle toplu taşımayla pek gidilebilir yer değil. Taksi tutmanız ve taksinin beklemesini isteyerek gidebilirsiniz ya da araç kiralayarak yola devam etmenizi öneririz.Ayrıca, bölgede bir çok tur firması Midyat-Mardin turları düzenliyor. Bunlara da katılabilirsiniz. Gitmeden önce bu tur firmalarını araştırıp-rezervasyon yapmanızı öneririz. Biz gittiğimizde ne yazık ki içeriye girmemize müsaade edilmedi. Nedeni ise cenaze töreninden dolayı.

Tarihçesine gelirsek, Savurlu Gabriel tarafından M.S. 397’de inşaa edilmiş. Süryani cemaati için Kudüs’ten sonraki en önemli ikinci önemli ibadethane olarak kullanılmaktadır. Süryani metropolitleri ise öldüklerinde bir sandalyeye oturtulup doğuya bakar yönde gömülmekteymiş.

Mor kelimesi Süryanice aziz demek. Hem Mardin hem de Midyat’ta Mor ile başlayan bir çok kilise göreceksiniz.

Gelüşke Hanı

Gümüşçüler Çarşısı

Midyat Konukevi

Gittiğimizde Hercai isimli dizinin çekimlerine denk geldik. Zaten, bu bölgede çekilmiş Sıla dizisinin de çekildiği yermiş. Kime sorsanız gösterir. Konukevinin hemen yanındaki kafede bir şeyle içip, dizi çekimlerine bakabilirsiniz. Biz gittiğimizde epey soğuktu.

Mardin’den ne alınır?

Telkari : Midyat yöresinin en önemli sanatı. Kadınlar için çeşitli kolye, bileklik, küpe telkâri sanatıyla farklı bir forma dönüşüyor. Midyat Konukevi’nin hemen yanında Mardin Artuklu Üniversitesi öğrencileri ve kursiyerleri tarafından yapılan telkârilere göz atıp, buradan satın alabileceğinizi unutmayın. Ürünler gramajına göre satılıyor.

Gümüşçüler çarşısı içindeki bir çok yerde de benzer rakamlarda ürünler bulabilirsiniz. Çok birbirine benzeyen ürünler yok. Her bir dükkana teker teker bakmanızı tavsiye ederim. Birinde gördüğünüzü, diğerinde daha farklı yapıldığını görebiliyor ve işçiliğin ne kadar değiştiğini anlayabileceksiniz. Ortalama bir adet tek taşlı bileklik 80-100 TL arasında satılıyor. Gramaj 13-15 TL arasında.

Hayalet şeker : mor renkteki badem şekerleri sadece Mardin’de bulabileceğiniz bir lezzet (gerçi artık internetten siparişle heryerde bulabiliyorsunuz) Bizim tercihimiz KANA markasına ait hayalet şeker oldu. En taze ve en lezzetlisi KANA’daydı. Kilosu 50 TL. Diğer yerlerde 40 TL’ye de bulabilirsiniz.

Kahve : bizim gibi bir kahve severseniz işte hepimiz için Mardin harika bir kent. Çeşitlilik oldukça güzel. Süryani kahvesi , dibek kahve , mihrimah sultan kahvesi , menengiç , mırra… Kahvenin her türlüsü ayrı güzel. Kahveleri Artuk Bey’den aldık. 200 gramının güzel keselere koymuşlar, tanesi 15 TL. Artuk Bey’de de bir çok ürün bulunuyor. Mardin genelinde ve Türkiye’nin bir çok şehrinde şubesi mevcut. İnternetten de satışları var.

Zafaran Çayı : karanfil gibi kokan çay. Oldukça şifalıymış. Artuk Bey’de satılıyor. Tekli demlik poşet çay halinde olanı bile var. Almadan önce Artuk Bey’de size tadım için sunuyorlar. Beni çok fazla karanfil tadı aldığım için cezbetmedi.

Suriye-Halep/Antep Cipsi : Antep’te açıkçası daha önce görmemiştim. O yüzden satıcı Antep cipsi dese de, internetten araştırdığımda Suriye-Halep cipsi olarak geçtiğini gördüm. Tezgahta renkli renkli makarnaların ne işi var diye sorduğumda, satıcının cips demesi üzerine ilgimi çekti. Hatta hemen videodan nasıl yapıldığını gösterdi. Kızgın çiçek yağında sadece 4 saniyede hazır oluyor. Gerçekten farklı bir ikramlık.

Karpuz çekirdeği : Mardinli dostlarımız sayesinde daha önce bildiğimiz karpuz çekirdekleri burada ayrı bir atıştırmalık.

Süryani çöreği (Kliçe): İçinde hurma ve bir takım baharatlardan hazırlanan, dışı susamlı bir çörek. Gerçekten güzel.

Bıttım sabunu : aktarlarda rahatlıkla bulabileceksiniz. Bıttım nedir? Yabani fıstık. Aşılanınca bildiğimiz Antep fıstığı oluyor.

Süryani şarabı : Bölgede yaşayan Süryaniler tarafından üretilen şaraplar, hem Mardin eski çarşı içinde birkaç dükkanda, hemde Midyat çarşıdaki şarap evlerinde satılmaktadır.

İyi yolculuklar,